१२वी नंतर – इंजिनीरिंग? मेडिकल? की दुसरे काही?

प्रस्तावना

१२वी नंतरचा टप्पा हा विद्यार्थ्यांच्या आयुष्यातील एक महत्त्वाचा टप्पा असतो. शालेय शिक्षण संपतं आणि करिअर निवडीचा गंभीर निर्णय घ्यायची वेळ येते. आजच्या बदलत्या जगात पारंपरिक करिअरच्या पलीकडे अनेक नव्या संधी उपलब्ध आहेत. त्यामुळे विद्यार्थी आणि पालक अनेकदा संभ्रमात पडतात. अशा वेळी करिअर काउन्सिलिंग (व्यवसाय मार्गदर्शन) अतिशय उपयुक्त ठरतं.

करिअर काउन्सिलिंग का आवश्यक आहे?

• विद्यार्थ्यांच्या गुण, आवडीनिवडी, क्षमता, आणि मूल्यांची ओळख
• चुकीच्या मार्गावर जाण्याचा धोका टाळणे
• भविष्यातील नोकरीच्या संधी समजून घेणे
• आत्मविश्वासासह निर्णय घेण्यास मदत
• फक्त गुणांवर नव्हे तर व्यक्तिमत्त्वावर आधारित निर्णय

१२वी नंतरच्या काही नव्या आणि उदयोन्मुख करिअर संधी

१. डेटा सायन्स आणि आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI)
अभ्यासक्रम: B.Sc. Data Science, B.Tech AI, BCA
करिअर: डेटा अ‍ॅनालिस्ट, मशीन लर्निंग इंजिनिअर, AI डेव्हलपर
२. डिझाईन आणि क्रिएटिव्ह आर्ट्स
क्षेत्र: UI/UX डिझाईन, अ‍ॅनिमेशन, गेम डिझाईन, फॅशन डिझाईन
संस्था: NID, NIFT, MIT Pune, Pearl Academy
३. मानसशास्त्र आणि मानसिक आरोग्य क्षेत्र
अभ्यासक्रम: B.A./B.Sc. Psychology
करिअर: समुपदेशक, इंडस्ट्रियल सायकोलॉजिस्ट, स्पोर्ट्स सायकोलॉजिस्ट
४. डिजिटल मार्केटिंग आणि कंटेंट क्रिएशन
अभ्यासक्रम: डिजिटल मार्केटिंग कोर्सेस + डिग्री
करिअर: सोशल मीडिया मॅनेजर, कंटेंट स्ट्रॅटेजिस्ट, यूट्यूबर, इन्फ्लुएंसर
५. कायदा आणि लीगल स्टडीज
अभ्यासक्रम: ५ वर्षांचा BA LLB, BBA LLB
विशेष क्षेत्र: सायबर कायदे, पर्यावरण कायदे, मीडिया कायदे
६. हॉटेल मॅनेजमेंट, पर्यटन आणि इव्हेंट मॅनेजमेंट
अभ्यासक्रम: BHM, BBA Tourism/Event Management
करिअर: हॉटेल मॅनेजर, ट्रॅव्हल कन्सल्टंट, इव्हेंट प्लॅनर
७. स्टार्टअप्स आणि उद्योजकता
अभ्यासक्रम: BBA, Entrepreneurship Courses
संधी: Startup India, कॉलेज इन्क्युबेशन सेंटर
८. पर्यावरणशास्त्र आणि सस्टेनेबिलिटी
अभ्यासक्रम: B.Sc. Environmental Science
करिअर: एन्व्हायर्नमेंट कन्सल्टंट, सस्टेनेबिलिटी अ‍ॅनालिस्ट
९. लिबरल आर्ट्स आणि मल्टी-डिसिप्लिनरी अभ्यास
संस्था: Ashoka, FLAME, Krea University
अभ्यास: मानवशास्त्र, समाजशास्त्र, टेक्नोलॉजीचा एकत्रित अभ्यास
१०. खेळ, फिटनेस आणि फिजिकल एज्युकेशन
करिअर: स्पोर्ट्स मॅनेजमेंट, फिटनेस ट्रेनर, फिजिओथेरपिस्ट
वाढती मागणी: IPL, ओलिंपिक, फिटनेस इंडस्ट्रीमुळे

विद्यार्थी आणि पालकांसाठी काही टिप्स

1. प्रोफेशनल अप्टिट्यूड/इंटरेस्ट टेस्ट करून घ्या
2. परंपरेपलीकडे पाहा – नवीन क्षेत्रांची माहिती घ्या
3. स्वतःच्या आवडीनुसार निर्णय घ्या, फक्त गुणांनुसार नव्हे
4. इंटर्नशिप, स्वयंसेवा यांचा अनुभव घ्या
5. करिअर म्हणजे केवळ नोकरी नव्हे, तर आयुष्याचा मार्ग आहे